RADIO SPECIJAL: THE DARK SIDE OF THE MOON, KONCERTNI RAZVOJ

Written by Bruškin Radio on October 7, 2024

Da li može jedan od najsavršenije snimljenih albuma ikada, veliki “The Dark Side Of The Moon” biti posmatran iz koncertne perspektive, nešto nalik na ptičiju u poređenju sa direktnom. Taj neobičan zadatak postavili smo i kao pitanje i kao predlog, a zajedno ćemo pokušati odgovoriti slušajući danas u podne dva izvođenja: oba iz Londona, prvo iz Rainbow Theatre 17.02.1972., a drugo iz mnogo veće Webley Arene iz novembra 1974 !!!

U istoriji rok muzike, izvođači koje danas smatramo drevnima, izvodili su svoje nove materijale pred publikom na koncertima, prije nego što bi i započeli studijska snimanja. Ova praksa se pokazala dobrom, jer ne samo da je novi mnaterijal opipavao puls publike, već se razvijao i mijenjao iz noći u noć i kao takav dolazio bi do nekog savršenstva tokom samog studijskog snimanja. To su radili Jimi Hendrix, Led Zeppelin, The Allman Brothers Band, a evo i u našem slučaju Pink Floyd. Muzika je tako aktivno živjela i disala.

Pink Floyd su skice novog albuma počeli kreirati odmah nakon uspješnog “Meddle” za koji su smatrali da je njihov najuspjeliji, u domenu zvuka i pjesama, veliki korak naprijed u odnosu na anemični “Atom Heart Mother”, a naročito epska “Echoes” koju svi protagonisti benda smatraju da je prva prava pjesma Pink Floyd-a 70ih, iz četvoročlane postave koja je ipak ostavila najviše traga. Grupa je imala sreće da su sva njihova izdanja prolazila dobro kod publike, koja je uživala da sjedi i da ih sluša u meditaciji/halucinaciji, pa je testiranje novog materijala bilo poželjno. Tako da su prva izvođenja krenula početkom 1972., a snimak koji mi slušamo je iz Rainbow Thatre 17. februara. Snimak je sa ondašnjeg soundboard-a, nešto je lošijeg kvaliteta pa treba malo pažjivije naćuliti uši. Ipak, prepoznaćemo da je osnovna kontura albuma tu (čiji je radni naziv bio “Assorted piece for Lunatics”), ali primjetne su značajne razlike u odnosu na finalnu verziju.

“Time” recimo zvuči baš kao “Echoes”, dok je “On The Run” nekakvi instrumentalni jam session, dva kosmosa daleko od one užurbane elektornike i analognih sintisajzera koju svi znamo. Ipak, sve konture su poslagane, i grupa ga je izvodeći na sceni više od godinu dana dograđivala, kao i naravno u studiju u koji su ulazili između turneja.

Nakon objave, dogodila se istorija, jednog od najboljih albuma savremene muzike 20.vijeka, ali i jednog od najbolje zvučećih u kompletnom domenu produkcije, a eksplozija uspjeha bila je podjednako kvantna, i kosmička. Tu nas odvodi sljedeći snimak, ovog puta snimljen profesionalno i to krajem 1974. godine, na završnim datumima koncertne promocije tokom koje se Pink Floyd sele u malo veću “Wembley Arenu”! Publiku više ne čine samo zamišljeni zagriženi obožavaoci, sad je svak živi htio da vidi i čuje to čudo od grupe, i muzike.

I sad je naše novo pitanje, šta nam kaže ovo izvođenje. U mom slučaju, znači baš puno i fundamentalno, a kako sam nedavno kupio ovo koncertno izdanje na ploči (da, objavljeno u sklopu 50-godišnjice TDSOTM, a par godina ranije na CD-u kao prošireno izdanje), jako se dobro čuje ono što sam tražio.

Krenimo ovako….kao veliki ljubitelj koncertnih albuma, nisam bio u prilici slušati live izdanja Pink Floyd-a između Pompeii i kasnijih dana nakon odlaska Waters-a. Baš ta kasnija izdanja ( “Delicate Sound of Thunder”, “Pulse”) uključivala su ili dobar dio materijala ili čitav Dark Side… a mi smo se divili raskošnoj produkciji, svemirskim svjetlosnim efektima i perfektnom zvuku. Pomenuti zvučni perfekcionizam, na bini je izvodilo nekih 15…tak muzičara, tri stara Floydovca i prateći mini orkestar izvannrednih muzičara, od kojih neki i dan danas rade sa članovima grupe u okviru solo projekata. U sličnom sastavu posljednjih 20 godina nastupa i Roger Waters sa sopstvenim pratećim big bendom. Dok smo tako, istinski uživali slušajući ove savrđene izvedbe koje dokazuju i karakter muzičke želje za perfekcionizmom koji se nesmetano nastavio do današnjioh dana decenijama nakon razlaza, možda smo i zaboravili na jednu važnu stvar na koju nas vraća pomenuto koncertno izdanje TDSOTM iz 1974.

To je prije svega interakcija četiri člana: Gilmoura, Watersa, Wrighta i Masona, gdje se sve na bini, sav taj veliki zvuk ovog albuma, dešava upravo u okviru njih četvorice. Istini za volju, na bini su uz njih i dvije prateće pjevačice (Venetta Fields i Carlena Williams) kao i saksonofnista Dick Parry, čak ni tada originalan bend nije bio usamljen na bini, ali sva muzička postavka dešavala se oko osnovne četvorke.

Tvrdo i nezgrapno Watersovo sviranje bas gitare, osnovni Masonov ritam, i raširana, ali ne i prenaglašena virtuoznost Wright-a i Gilmoura bila su najveća tačka srastanja njihovih energija u jednu cjelinu koja u ovom koncertnom izvođenju nimalo ne zaostaje za studijskim savršenstvom i prikazuje bend onakav kakav jeste. Nikada ranije, i nikada nakon, oni više nisu bili u toj tački fokusa. Prizma se prelila na drugu stranu, kao što nam je poznato. I tome ponajviše svjedoči ovaj koncertni snimak i zato ga vrijedi poslušati.

Zanimljivost je i da je to vrijeme u dizajnerski tim Hipgnosis ušetao i ilustrator Gerald Scarf (digresija: kao da je i njega predvidio Syd Barret u pjesmi “Bike” I know a mouse, and he hasn’t got a house, I don’t know why I call him Gerald ), koji će se kasnije istaći u animacijama za “Wish you Were Here” i kompletnoj animaciji za omot ploče i film “The Wall”. Svi se sjećamo izduženih i izobličenih karaktera učitelja, sudije, majke, a prvi njegov rad u okviru grupe bile su izdužene i izobličene pojave članova benda, karikatura za koncertni program, napravljena onako kako ih je Scarfe vidio, a možda i čuo: