RADIO SPECIJAL: Human Rights Now! Turneja 1988 i borba za ljudska prava

Danas, 10. decembra obilježavamo dan LJUDSKIH PRAVA! Od 1948, kada je generalna skupština Ujedinjenih Nacija proglasila Univerzalnu deklaraciju ljudskih prava, ovaj dan obilježavamo 10.decembra svake godine. Ove godine, teme su dostojanstvo, sloboda i jednaka prava za svih. Podjednako aktuelno, a i člini se da nam svake godine sve više ove vreijednosti izmiču iz ruku, i života.

Zato porslavljamo Dan Ljudskih Prava i na našem radiju, prigodnim podsjećanjem ( i zašto ne, inspiracijom za neke nove, slične ideje), na turneju “Human Rights Now” održanu 1988, kada su muzika i borba za ljudska prava bile neraskidive. Večeras, u okviru “Radio Specijala”, od 20h.

Možda i najbolji primjer svjesnog aktivizma rock’n’roll muzičara u borbi za ljudska prava je bila turneja Human Rights Now!, održana rokom 1988, a organizovana od strane Amnesty International sa ciljem podizanja  svijesti o Međunarodnoj Deklaraciji o Ljudskim Pravima, i njenoj tada 40godišnjici . Na turneji su nastupali Tracy Chapman, Youssou N’Dour, Peter Gabriel, Sting i Bruce Springsteen.

Sve je počelo, naravno 60tih

Borba za ljudska prava je kao težak i mukotrpan proces nalazila na aktivnu podršku rock scene još od 60tih. Vođena mladim ljudima, u svijesnoj želji za promjenom svijeta na bolje, rok muzičari su se borili za mir i stajali na strani obespravljenih, često kontra volje vlasti i autoriteta.  Bob Dylan, Joan Baez, John Lenonn prije svega poznati po svom aktivizmu 60tih kao i nešto kasnije Bob Marley, Neil Young, Willie Nelson…lista je beskrajna. Ovi uticajni muzičari su mogli da prenesu svoje poruke širokoj publici i time direktno doprinesu podizanju svijesti na globalnom nivou, a to je ono što kao što znamo nisu voljele vladajuće oligarhije u svim sistemima, nerijetko proganjajući muzičare zbog svojih stavova i uticaja (poznati su primjeri političkih pritisaka na John Lennona i Bob Marleya, a to je samo ono što je javnosti poznato).

Zavjera Nade

Osamdesete godine donijele su sve veći aktivizam iniciran od strane nevladinih organizacija, aAmnesty International je svakako jedna od najpoznatijih. Sredinom 80tih, velika akcija Live Aid(pokrenuta od strane Bob Geldofa u cilju pomoći gladnima u Africi) donijela je diskutabilan uspjeh, ali svakako je zavrijedila veliku pažnju javnosti.  Odmah naklon toga Amnesty International tokom 1986 pokreće turneju po Americi pod nazivom A Conspiracy of Hope koja je direktnije ciljala na podizanje svijesti o stanju ljudskih prava i političkih zatvorenika, posebno slučajem Nelosona Mendele, koji je tada još uvijek izdržavao kaznu zatvora u Južnoafričkoj Republici, za vrijeme trajanja aparthejda. No, za pravi rezultat vrijedilo je i odabrati rock bendove i muzičare koji svojom muzikom promovišu borbu za ljudska prava i osvještenost. Turneji su se pridružili Peter Gabriel, Sting, U2, Lou Reed, Joan Baez, The Neville Brothers, i još neki muzičari. Turneja je obišla 6 gradova u Americi tokom ljeta 1986 i predstavljala je veliki uspjeh.

Ljudska Prava, Sad!

Dvije godine nakon toga, Međunarodna Deklaracija o Ljudskim Pravima doživjela je svoj 40ti rođendan (1948-1988) a stvarno stanje u svijetu je bilo problematično, baš kao i danas. No, Amnesty International je imao ambiciozniji plan, napraviti svijetsku turneju u još jačoj pomociji ljudskih prava i provođenju uticaja na donosioce odluka o oslabađanju Nelsona Mendele. Program turneje ovog puta činili su Peter Gabriel (jedan od važnijih inicijatora čitavog procesa među muzičarima), Sting i Bruce Springsteen, pridruženi mladoj afroameričkoj pjevačici Tracy Chapman i senegalskim, danas čuvenim muzičarem Youssou N’Dourom za čije je predstavljanje na svijetskoj sceni najviše zaslužan Peter Gabriel. Izvođenje svijetske turneje planirano je da obuhvati ne samo zapadni svijet, nego i predjele u kojima su ova muzika i njene poruke do tada bile teže dostupne, pa je čitav poduhvat zahtijevao finansijsku podršku. Dio sredstava obezbijeđen od strane Reebock Foundationa, što je svakako predstavljalo odgovoran primjer podrške ovog međunarodnog koncerna. Turneja je na kraju održana u 15 zemalja a posjećene su i države ekvatorijalne Afrike, Južne Amerike, Indija. Program turneje izgledao je ovako:

• 2. September 1988                London- England
• 4. i 5. September 1988          Paris -France
• 6. September 1988                Budapest- Hungary
• 8. September 1988                Turin -Italy
• 10. September 1988              Barcelona -Spain
• 13. September 1988              San José- Costa Rica
• 15. September 1988              Toronto- Canada
• 17. September 1988              Montreal – Canada
• 19. September 1988              Philadelphia -United States
• 21. September 1988              Los Angeles – United States
• 23. September 1988              Oakland – United States
• 27. September 1988              Tokyo -Japan
• 30. September 1988              New Delhi -India
• 3. October 1988                   Athens – Greece
• 7. October 1988                   Harare- Zimbabwe
• 9. October 1988                   Abidjan -Ivory Coast
• 12. October 1988                  São Paulo – Brazi
• 14. October 1988                  Mendoza – Argentina
• 15. October 1988                  Buenos Aires  – Argentina

Uz predviđeni program na svakom od koncerata gostovali su i lokalni muzičari kao i neka velika imena poput K.D. Lang, Joan Baez, Pat Matheny, Milton Nascimento, Roy Orbison…

Koncerti su privukli veliki broj ljudi, i održavani su na sportskim stadionima, a uoči svakog nastupa održavana je konferencija za štampu na kojoj se diskutovalo o ljudskim pravima, a svaki učesnik u publici uz kartu je dobijao odštampanu Međunarodnu Deklaraciju o Ljudskim Pravima, prevedenu na jezik zemlje u kojoj se koncert održavao. Svaki od koncerata započinjan je izvođenjem Bob Marleyeve Get up, Stand up, a zavrašan sa Bob Dylanovom Chimes of Freedom.  Vrhunac turneje predstavljao je posljednji koncert na stadionu u Buenos Airesu koji je prenošen uživo od strane Westwood radija.

Ova turneja je ostvarila ogroman uspjeh i mnogostruko povećala broj aktivista za ljudska prava i članstvo u organizacijama. Izvršen je i presudan pritisak javnosti za oslobađanje Nelsona Mendele i ukidanje aparthejda u Južnoafričkoj Republici.

Muzičari su iznad svega dali veliki doprinos, u prvom redu Peter Gabriel, čiji je rad 80tih, pa i kasnije bio skoncentrisan na predstavljanje muzičara i autora iz ne-zapadnih zemalja svijetskoj muzičkoj sceni i njihovo uključivanje u tokove savremene muzike. Sa tim ciljem pokrenuo je izdavačku kuću Real World Records (za koju se i danas objavljuje veliki broj izdanja) kao i festival WOMAD (World od Music, Arts and Dance) koji je danas prava institucija, a i skraćeni naziv za muziku iz dalekih krajeva je od tada postao World Music, danas popularan termin.

Zanimljivo je i istaći da je jedina država iz tada komunističkog bloka uključena u turneju bila Mađarska, i koncert održan u Budimpešti na NEP stadionu pred 60 hiljada ljudi od kojih je barem trećina publike bila iz Jugoslavije.

Zavisi od svih nas!

Ova turneja i poduhvat je pokazao koliko se može postići udruženim snagama, i predstavlja izazov i putokaz u današnjem vremenu (nimalo boljem po pitanju ljudskih prava i sloboda) kako se može uticati i podizati svijest ljudima širom svijeta. Peter Gabriel je na koncertima u toku izvođenja numere Biko (posvećene tragično ubijenom Steve Bikou u južnoj africi 1978) govorio publici:Šta ćete dalje sa ovim to je do vas, i do svih vas zavisi, od svih nas!

Pripremio i napisao: Tomislav Žegura