Rainer Ptacek, Iz pustinje, s ljubavlju…

Pisati i pominjati rad muzičara kao što su Giant Sand, Calexico, ili bilo koga iz Arizone ko je danas iole relevantan, a ne pomenuti Rainer Ptaceka, kao jednog od inicijatora od velikog uticaja, velika je greška. On pripada onom krugu posebnih o kojima se uvijek govori sa najvećim poštovanjem i gdje su djela kolega muzičara, uticaj na nove generacije i ukus publike uvijek jednoglasni. Usamljeni putnici su uvijek uspjevali da naš svijet obogate i oboje, ali onako, iz drugog ugla. Ne smijemo ih zaboraviti.

Piše: Tomislav Žegura

Neprežaljeni kompanjon Howe Gelba, ali i muzičar koji se prije svega individualno ostvario potiče iz Češko- Njemačke porodice koju turbulencije nakon dugog svijetskog rata zatiču u istočnom Berlinu, gdje je Rainer i rođen 1951. Porodica nakon 5 godina emigrira u Ameriku, i to u Čikago, koje malom Rainerudonosi prva iskustva blues-a, muzike koja će biti i ostati njegov zaštitni znak. Početkom 70tih porodica odlazi u Tuscon, Arizonu koja će kulturološki i spiritualno odrediti mladog muzičara. Već krajem dekade formira bend Giant Sandworms, post punk vizuru sa drugarem Howe Gelb-om. Koji će bend kasnije iz ovog nastati mislim da je jasno malim skraćivanjem u drugom dijelu naziva, ali će se ta epizoda odigrati u godinama kada vječita skitnica Gelb presli u New York, a Rainer ostane sa svojom mini porodicom u Tusconu.

Muzička sudbina Rainer Ptaceka ga je odedila na individualan razvoj, i pod tim mislim na građenje solo karijere ili ponekad nastupima kao trio sa pratećim bendom Das Combo. Nisu postigli veliki uspjeh tih, kasnih 80tih u Americi,  još je očigledno amerima bilo rano da prigrle stil koji je u svoj suštini bio nastavak velikih kantautora čiji je DNK neizbrisiv iz kolektivne kulturne baštine novog svijeta. Ali, evopljani su imali više sluha, kao i za drugara Gelba koji je tada bolje prolazio na evopskim turnejama sa novom postavom svog benda u kom su se obrali mladići kao Joy Burns ili John Convertino. Ali, nije samo evropska publika obratila pažnju. Kolege muzičari , kao Robert Plant ili Joolse Holland bili su zadivljeni Rainerom kao kantautorom i gitaristom. Njegova neobična tehnika gdje je sa samo 10 prstiju kombinovao slide, finger-picking, tape loops, elektronske manipulacije i još mnogo toga, ali ne da bi sebe istakao kao virtuoza već da sve uklopi u cjelinu i naročito izraženu emociju, koja je bila i ostala Raineov zaštitni znak. Robert Plant je bilo zadivljen, i pozvao ga u englesku da odsvira gitare za njegov solo album Fate of Nations iz 1993. Iste godine, a možda i o istom trošku, Rainer se pojavljuje u TV emisiji Later with Joolse Holland, koja i dan danas ima izuzetan uticaj. Oči i uši muzičara i publike su bile uprte u Rainera, koji je objavljivao albume i svirao kako je najbolje znao.

Nažalost, 1996 dijagnoziran mu je tumor mozga čije je liječenje u početku bilo uspješno, i Rainer se vratio svojim studijskim i koncertnim obavezama. Ali, tokom 1997 stanje se ponovo pogoršava  i vodi svom tragičnom kraju. Malo je reći koliko je Rainer Ptacek zadužio i inspiisao čitavu scenu koja će se u godinama nakon njegove smrti izdići kao važan faktor savremene muzike, neki od pomenutih su postali i velike zvijezde, a sve to ne bi bilo isto da gitaru nije zasvirao ovaj povučeni dječak iz evrope. Dao je pustinji Arizone nov zvuk i pustinja mu je uzvratila. Sa priodom se svakako, nikad ne zna.

Završnicu ove posvete Raineru Ptaceku ostaviću  na riječima najvještijem hroničaru te čudne američke scene na našim prostoima- Žikici Simiću. Tekst koji slijedi je Žikicina recenzija tribute albuma The Inner Flame objavljenog krajem 1997, gdje se najbolje prepoznaje ugled koji je Rainer imao kod kolega muzičara i značaj same kompilacije.

The Inner Flame: a tribute to Rainer Ptacek, Atlantic, 1997

Napisao: Žikica Simić:

Rainer Ptacek, izvanedni američko-češki muzičar, umro je 12.11.1997. godine. Bilo je to samo nekoliko dana po izlasku albuma The Inner Flame na kojem je impesivna ekipa rock majstora, etablianih i alternativnih, svirala njegove pesme. Prihod od prodaje ove ploče trebalo je da posluži Ptačeku za plaćanje basnoslovnih bolničkih računa nastalih kao posljedica lečenja od teške bolesti.

Album The Inner Flame, sticajem tragičnih okolnosti, neće ispuniti svoji prvobitnu nameru ali će ostati kao veličanstveni spomenik Rainer Ptačeku.

Oganizatori svih aktivnosti oko pripreme i objavljivanja albuma The Inner Flamebili su Robert Plant i Howe Gelb, najpoznatiji Ptačekovi prijatelji. Oni su upeli da okupe impesivnu ekipu izvođača koja je s velikim entuzijazmom pristupila pesmama nesrećnog muzičara. Emmylou Harris, Robert Plant & Jimmy Page, PJ Harvey i Evan Dando su angažovano, bez prepotencije karakteistične za megazvezde, odradili svoj posao. Dando je pevajući Ptačekovu numeru Rudy was a flashlight uradio najbolji pevački posao u karijeri, mišljenje je svetske rock kritike. Interpretacija Emmylou Harris pesme The good book predstavlja jedan od vhunaca ove ploče. Alternativni rokeri su takođe bili na nivou zadatka. Bill Janovitz je u pratnji Giant Sand otprašio Powder keg u maniru Tom Waitsa, sa žestinom koja ga predstavlja u potpuno novom svetlu. Jonathan Richman se pokazao kao vrhunski  gitarista u instrumentalu Broken Promises, a pravo otkriće predstavlja češki bend The Droves čija je verzija numere Worried spirits izuzetna. Malo razočarenje predstavlja izostanak Warren Zevona, Chris Whitleyija i David Pirnera koji su bili najavljeni kao zajednički interpretatori numere Powder keg. Nesumnjivi vrhunac  ovog projekta je naslovna numera koju su izveli Giant Sand & Rainer. Taj poetsko- filozofski traktat o životu i smrti, koji sumira celokupno iskustvo američke popularne muzike od Robert Johnsonado Robert Zimmermana, vrhunac je sezone.

Album The Inner Flame, u kontekstu svih događaja koji su mu prethodili i sledili, ima onaj opor šarm igre sa smrću koji su imali filmovi The Shootist Don Siegela i Lightning Over Water Wim Wenedersa i Nicholas Raya.

Recenzija je objavljena u magazinu X Zabava, Beograd februara 1998.